بررسی جذب و تجمع کادمیم در اندامهای مختلف محصولات غده‌ای در خاکهای آلوده

آلودگی محیط‌زیست با فلزات سنگین و انتقال آن به محصولات زراعی به‌عنوان یک مشکل جهانی در حال گسترش، مطرح می‌باشد. مطالعات زیادی در زمینه استفاده از آبهای آلوده و پسابهای حاوی فلزات سنگین در کشاورزی انجام شده است، ولی اطلاعات در زمینه جذب فلزات سنگین از محیط ریشه و تجمع آن در بخشهای مختلف گونه‌های زراعی، به‌ویژه محصولات غده‌ای بسیار محدود است. این تحقیق با هدف بررسی تأثیر غلظت کادمیم در خاک محیط ریشه بر مقدار جذب و تجمع آن در اندام مختلف چهار محصول غده‌ای رایج در کشور به‌صورت یک طرح آزمایشی فاکتوریل در قالب بلوک‌های کاملاً تصادفی در چهار تیمار و سه تکرار به اجرا در آمد. تیمارها شامل غلظتهای صفر، 50 و100 میلی‌گرم کادمیم در خاک و 50 میلی‌گرم کادمیم در خاک همراه با 0/5 مولار اتیلن دی‌آمین تترا استیک اسید (EDTA) در آب آبیاری می‌باشد. خاک مورد استفاده بعد از دوبار الک کردن با مش2 میلی‌متر و افزودن نیترات کادمیم ((Cd(NO3)2 و مخلوط نمودن کامل، تهیه و برای کاشت از گلدان‌های پلاستیکی استوانه‌ای به‌قطر 30 و ارتفاع 60 سانتی‌متر استفاده شد. در پایان فصل زراعی از بخشهای مختلف گونه‌های مورد مطالعه برای سنجش مقدار تجمع کادمیم، نمونه‌برداری و آزمایش به‌‌عمل آمد و نتایج حاصل با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. براساس نتایج حاصل، میزان تجمع کادمیم با افزایش غلظت آن در محیط ریشه نسبت مستقیم داشته و افزایش 0/5 مولار EDTA به آب آبیاری، به‌طور متوسط باعث افزایشی معادل 32 درصد در جذب کادمیم برگها، 6/53 درصد در ریشه، 62 درصد در غده و 65/2 درصد در پوست می‌گردد. همچنین نتایج نشان می‌دهد که به جز تیمار شاهد در سایر تیمارها میزان تجمع کادمیم در بخشهای مختلف گونه‌های مورد مطالعه بیش از حد مجاز برای مصارف انسانی است. ترتیب تجمع کادمیم در بخشهای مختلف گونه‌های مورد بررسی به شرح زیر است: ریشه: چغندر قند، تربچه، سیب زمینی و هویج؛ برگ: چغندرقند، هویج، تربچه و سیب‌زمینی؛ غده: تربچه، چغندرقند، هویج و سیب زمینی؛ پوست: هویج، تربچه، سیب زمینی و چغندرقند.